Atık yönetimi iyileştirilerek büyüme, enerji tasarrufu ve daha fazla istihdam
sağlanabilir
2015 yılı sonuna kadar, Avrupa Komisyonu plastik ambalajlara yönelik yeni geri
dönüşüm hedefleri dahil olmak üzere AB’nin yeni atık hedeflerinin yer aldığı, revize
edilen “Döngüsel Ekonomi” Paketi’ni sunacak. Ancak Komisyon ürün tasarımları gibi
diğer konuları da tartışmaya dahil etme niyetinde. Politika üreticilerinden, Türkiye’de en
fazla büyüme, enerji tasarrufu ve istihdam potansiyelini taşıdığı için ilk etapta atık
yönetimini iyileştirmeye odaklanmalarını istiyoruz.
Plastik geri dönüşümü belli bir seviyede yapılabilir
Gelişen toplama sistemleri, daha verimli tanıma ve ayırma teknolojileri ile bilinçlendirme
kampanyaları sayesinde sayısı artan bilinçli tüketicilerin yardımıyla, geri dönüştürülebilir
plastik miktarı son yıllarda artış gösterdi. Günümüzün geri dönüşüm teknolojisi
(“mekanik geri dönüşüm”), ticari filmler ile sert ambalajlar (PET ve HDPE şişeler) gibi
kolay toplanabilir ve ayrılabilir ürünler için kullanışlıdır. Geleceğin teknolojileri bu
potansiyeli daha da arttırabilecek iken günümüzde plastik geri dönüşümü ekonomi ve
çevreye olan etkileri nedeniyle kısıtlamalar altındadır. Yakın zamanda yapılan bir
araştırmaya göre Avusturya’nın ideal geri dönüşüm düzeyi %35 ila %50 arasındadır.
Diğer üye ülkelerin ideal düzeyi, nitelikli toplama ve ayırma sistemi ile mevcut geri
dönüşüm ve atıktan enerji üretme kapasitelerine bağlı olacaktır.
Çevreye duyarlı bir şekilde geri dönüştürülemeyen plastik atıklar değerli bir enerji
kaynağı olabilir
Geri dönüşüm oranlarını ideal düzeyin üstüne çıkarmak bunun topluma maliyetini
arttırıp geri dönüştürülmüş maddelerin kalitesini düşürecek (çünkü düşük kaliteli geri
dönüştürülmüş malzemeler, yüksek kaliteli malzemelere kıyasla çok daha düşük bir
maliyetle ve daha fazla miktarda elde edilmektedir), buna karşın minimum ekolojik fayda
sağlayacaktır. Plastik atıklar, çimento vb üretimine elektrik ısı ya da yakıt sağlamaya
yönelik atıktan enerji üreten tesislere gönderilerek daha iyi kullanılabilir ve bu sayede
fosil yakıt tüketimi azaltılabilir.
Uzun vadeli geri dönüşüm hedefleri belirlemeden önce sağlıklı bir analize ihtiyaç
vardır
Avrupa Komisyonu, özellikle plastik ambalaj konusunda 2025 ve sonrasına yönelik
iddialı geri dönüşüm hedefleri koymadan önce, tek hesaplama yöntemini temel alarak
ve elde edeceği verileri geri dönüşüm işleminde bir ölçüm noktası olarak kullanarak
2020 kazanımlarını değerlendirmelidir. Yalnızca bu şekilde üye ülkeler arasında makul
bir karşılaştırma yapılabilir, piyasadaki aktörlere özel şartlar sağlanabilir ve politika
üreticiler bu konuda en başarılı ülkeleri temel alınarak gerçekçi hedefler belirleyebilir.
Önemli tavsiyeler:
- Geri dönüştürülebilir ve diğer geri kazanılabilir atıkların gömülmesini 2025 yılı
itibariyle durdurun AB Atık Direktifi’ne önümüzdeki günlerde gelecek olan revizyon, 2025 yılı itibariyle politika üreticilere plastikler dahil geri dönüştürülebilir ve diğer geri kazanılabilir atıkların gömülmesine yasak getirme olanağı veriyor. - Plastik ambalaj geri dönüşüm hedefleriniz iddialı ama gerçekçi olsun 2020 yılına kadar Türkiye’yi plastik ambalaj geri dönüşümü konusunda en başarılı Üye
Ülke seviyesine (yaklaşık %45) getirmek gerçekçi de bir hedeftir. Hesaplama, ilgili
ayırma işlemleri yapıldıktan sonra gerçekleştirilen geri dönüşüm işlemlerini temel
almalıdır. Sonrası için koyulacak hedefler 2020 yılında yapılacak değerlendirmelere göre belirlenmelidir. - Atıkların sürdürülebilirlik kriterleri çerçevesinde işlenmesini sağlayın
2025 İtibariyle Sıfır Plastik Atık projesini gerçekleştirmek için, Atık hiyerarşisinin atıktan enerji üretimi dahil çevreye en duyarlı işleme seçeneği seçilebilecek şekilde esnek tutulması gerekir.