Ağustos 2024’te yayımlanan bir araştırma, yanıltıcı gerçeklik etkisinin iklim değişikliği mezenformasyonunu bilgi ekosisteminde daha güçlü bir konuma taşıdığını ortaya koydu.
Bu etki, yanlış bir bilgiye aşina olmanın, onu doğru olarak algılamamıza neden olabileceği gerçeğine dayanıyor. Özellikle sosyal medya ve geleneksel medya üzerinden tekrar edilen yanlış bilgiler, doğruymuş gibi algılanmaya başlıyor.
Yanıltıcı Gerçeklik Etkisi
Araştırmalara göre, yanıltıcı gerçeklik etkisi çok hızlı bir şekilde gerçekleşiyor. Bir yanlış bilgi, yalnızca bir kez tekrarlandığında bile “gerçeklik illüzyonu” yaratıyor ve doğruymuş gibi algılanıyor. Bu durum, iklim değişikliğiyle ilgili yanlış bilgilerin yayılmasını ve halk tarafından kabul edilmesini kolaylaştırıyor.
Sosyal Medyanın Rolü
Sosyal medya platformlarında yapay zekâ destekli botların iklim değişikliğiyle ilgili yanlış bilgileri yayması, halk desteğini zayıflatıyor. Gazeteciler ise objektiflik ve tarafsızlık adına, iklim şüphecilerinin asılsız iddialarına da yer veriyor, bu da yanlış bilgilerin daha fazla görünür olmasına neden oluyor.
Yanlış Bilgilerin Etkisi Nasıl Azaltılabilir?
Yanlış bilgilerin etkisini azaltmak için iki temel strateji öneriliyor:
Bilimsel Bilginin Yaygınlaştırılması: Küresel ısınmanın başlıca nedeninin insan faaliyetleri olduğu gerçeği, bilim camiasında olduğu gibi halk arasında da kabul görmeli.
Kamu Bilincinin Artırılması: İklim değişikliği konusunda daha güçlü adımlar atılabilmesi için dünya genelinde kamu bilinci ve desteği artırılmalı.
Gerçeklik Algısı
Araştırmacılar, iklim değişikliği konusunda destekçi olan 172 katılımcı üzerinde bir çalışma gerçekleştirdi. Katılımcılar, hem iklim bilimine dayanan doğru iddialara hem de iklim şüphecilerinin yanlış iddialarına maruz bırakıldı. Bulgular, yanıltıcı gerçeklik etkisinin ortaya çıkması için bir iddiaya sadece iki kez maruz kalmanın yeterli olduğunu gösterdi. Bu durum, doğru bilgiye aşina olsak bile, yanlış bilgilere olan inancın artmasına yol açabiliyor.
Tarafsızlık İkilemi
Geleneksel medyada tarafsızlık adına farklı görüşlere yer verme çabası, yanlış bilgilerin güçlenmesine neden oluyor. Tarafsızlık, bilim camiasında fikir birliği olmadığı izlenimi yaratabiliyor ve bu da iklimle ilgili yanlış bilgilerin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlıyor.
Bilinçli Olmak Yeterli mi?
Zeki ve dikkatli olmak, bizi yanıltıcı gerçeklik etkisinden korumuyor. 2019’da yapılan bir araştırma, iklimle ilgili yanlış bilgilerin sıklıkla tekrarlanmasının, bireylerde bu bilgilerin doğru olduğu algısını pekiştirdiğini ortaya koydu. Bu nedenle, yanıltıcı gerçeklik etkisiyle mücadele, yalnızca bilgiye erişimle değil, doğru bilginin sürekli ve etkili bir şekilde paylaşılmasıyla mümkün olabilir.