Temiz enerji geçişi, Sanayi Devrimi’nden bu yana yaşanan en büyük ekonomik fırsatlardan biri olabilir.
Liam Coleman, Dünya Ekonomik Forumu yayın organı Agenda’da yayımlanan yazısında, yenilenebilir enerji arzında son yıllarda yaşanan yüksek artışın küresel güç merkezini değiştirebileceğine dikkat çekiyor.
Küresel enerji politikası uzmanı Jason Bordoff’a göre, temiz enerji geçişi “Sanayi Devrimi’nden bu yana en büyük ekonomik fırsatlardan biri olacak”. 2022’de yenilenebilir enerji yatırımları, 2019’daki pandemi öncesi seviyelere göre yüzde 70 artışla 1,3 trilyon dolarlık rekor seviyeye ulaştı. Dünya sera gazı emisyonlarını azaltmak ve küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelerin 1.5°C üzerinde sınırlamak için yarışırken, bunun önümüzdeki yıllarda daha da artması bekleniyor. Dünya Ekonomik Forumunun Küresel İşbirliği, Büyüme ve Kalkınma için Enerji Özel Toplantısında konuşan Columbia Üniversitesi Uluslararası ve Halkla İlişkiler Okulu Küresel Enerji Politikası Merkezinin Kurucu Direktörü Bordoff, bu artan yenilenebilir enerji arayışının küresel güç merkezini değiştirebileceğini söyledi.
Ekonomik fırsatlardan yeşil altyapıya sürdürülebilir yatırıma yönelik acil ihtiyaca kadar, Bordoff enerji geçişinin gelişen jeopolitiğini ele alıyor.
Gelişen Enerji Manzarası
Bordoff, “Bu geçiş için çok sayıda kritik minerale ihtiyacımız olacak ve doğal olarak bunlardan bol miktarda bulunan bazı ülkelere sahip olacaksınız” dedi. “Bugün, en büyük petrol ve gaz tedarikçileri (ABD, Rusya ve Suudi Arabistan) her biri dünya arzının yüzde 10 ila 20’sini üretiyor.” Bununla birlikte, lityum, nikel, kobalt, bakır ve nadir toprak elementleri gibi kritik minerallerin üretimi şu anda belirli ülkelerde yoğunlaşıyor ve bu ülkeler bazı durumlarda dünyanın bu elementlerin arzının yarısından fazlasını üretiyor. “Günümüzde madencilik belirli yerlerde yoğunlaşmış durumda. Kobaltın yarısından fazlası Kongo’dan geliyor. Lityumun yarısından fazlası Avustralya’dan geliyor. Nadir elementlerin yarısından fazlası Çin’den geliyor. Yani bugün çok önemli bir konuma sahip belirli sayıda ülke var.”
Kritik Maden Talebinde Artış
Ancak Bordoff, temiz enerjinin “olağanüstü bir oranda” büyümesine rağmen, bunun Paris Anlaşmasında belirlenen hedeflere ulaşmak için emisyonları ve fosil yakıt talebini azaltmak için gereken ölçeğe ve büyüklüğe yakın olmadığını söylüyor. Bu nedenle, bu kritik minerallere olan ihtiyacın artması muhtemel. Örneğin, Dünya Ekonomik Forumunun kritik minerallere yönelik gelecekteki talebe ilişkin bir teknik incelemesine göre, yaygın olarak kullanılan projeksiyonlar lityum talebinin 10 kat veya daha fazla arttığını gösteriyor. Bordoff, Çin gibi bazı ülkelerin yeşil teknolojiyle ön ayak olmanın getirdiği ekonomik fırsatı fark ettiklerini, bu nedenle bu teknoloji için tedarik zincirinde baskın bir konumda olduklarını söyledi. “Çin bugün madencilikte değil, rafinaj ve işlemede çok baskın bir konuma sahip. Bu yüzden tedarik zincirinde kritik bir rolleri var, ancak petrolde olduğu gibi jeolojik bolluğa dayalı bir rol değil. Teorik olarak herhangi bir yerde rafinaj ve işleme kapasitesi oluşturabilirsiniz, böylece hâkimiyet başka bir yerde endüstriyel kapasite oluşturma politikalarıyla zaman içinde aşındırılabilir.” “Henüz dünya çapında arama yapmaya veya ihtiyaç duyduğumuz ölçekte ve hızda madencilik yapmaya başlamadık. Dünyada bu metal ve minerallerden çok var. Sadece bugün, madencilik üretimi diğerlerinden ziyade belirli yerlerde gerçekleşme eğiliminde.”
Jeopolitik Risklerin Üstesinden elmek
Bordoff, yeşil teknolojinin daha fazla benimsenmesinin ve net sıfır ekonomiye geçişin jeopolitik riskleri ve zorlukları beraberinde getireceği konusunda uyardı. “Bugün, çatışma ve ekonomik parçalanma gibi bazı jeopolitik risklerin geçişi zorlaştırdığı bir dünyadayız. Bu geçişi nasıl yapacağımız konusunda dikkatli olmazsak, bu jeopolitik sorunların bazılarını daha da kötüleştirebilir. Bu, geçişi yavaşlatmak için bir neden değil. Çok, çok daha hızlı bir geçişe ihtiyacımız var. Ancak bu geçişin dış politikası, ulusal güvenlik ve jeopolitik sonuçları hakkında gerçekten düşünceli ve dikkatli olmamız gerekiyor. Yol boyunca kendimize çelme takmadığımızdan emin olmalıyız.” Bordoff, hükümetleri ve çok taraflı kuruluşları, jeopolitik parçalanma riskini en aza indirirken, yeşil teknolojiyi sürdürülebilir bir şekilde yaymak için gereken sermayenin hızlı bir şekilde konuşlandırılmasını sağlamak için bir araya gelmeye çağırdı. Enerji geçişi için gerekli olan metal ve minerallerin bolluğuna sahip ülkeleri desteklemekten bahseden Bordoff, “Gelişmiş ülkelerin bu yardım ve finansmanın çoğunu sağlamak zorunda olduklarından çok daha fazlasını yapmaları gerektiğini düşünüyorum” dedi. Bordoff, temiz enerjiye yatırım yapılmasını sağlayan vergi mekanizmalarının, düzenlemelerin ve zorunlulukların enerji geçiş fırsatını gerçekleştirmeye yardımcı olabileceği ve ayrıca şirketlerin hidrokar[1]bonlardan olduğu gibi temiz enerjiden daha fazla getiri elde etmelerini sağlayabileceği sonucuna vardı.
