Dijital çağın enerji krizine çözüm arayan Avrupa Birliği, veri merkezlerini uzaya taşıma planları yapıyor. ASCEND projesi, veri merkezlerinin yörüngeye yerleştirilmesini hedefliyor.
Veri merkezleri, dijitalleşmenin kalbini oluştururken büyük miktarda elektrik ve su tüketiyor. Uluslararası Enerji Ajansı‘na göre, 2026’da küresel veri merkezlerinin toplam elektrik tüketimi 1,000 terawatt-saati aşabilir. Bu miktar, Japonya’nın yıllık elektrik tüketimine eşdeğer. Yapay zekâ ve diğer ileri teknolojilerin yaygınlaşmasıyla bu ihtiyaç daha da artacak.
ASCEND Projesi Nedir?
ASCEND (Advanced Space-borne Computation Environment for Neural Deployment) projesi, veri merkezlerinin enerji talebini azaltmak ve güneş enerjisinden faydalanmak amacıyla bu merkezleri uzaya taşımayı hedefliyor. Proje yöneticisi Damien Dumestier, bu merkezlerin 1,400 kilometre yükseklikte yörüngeye oturtulmasının amaçlandığını belirtiyor.
ASCEND’in hedefi, 2036’da 10 megavat kapasiteli 13 uzay veri merkezi modülünü devreye sokmak. Her bir modül, 6,300 metrekarelik bir yüzey alanına sahip olacak ve tek bir uzay aracı ile fırlatılacak. Bu modüllerin toplamda 1 gigavat kapasiteye ulaşması bekleniyor. Ancak, bu hedefe ulaşmak için 2050 yılına kadar 1,300 modülün fırlatılması gerekecek.
Roket Teknolojisi
Uzaydaki veri merkezlerinin çevresel etkileri de önemli bir konu. Yeni nesil, daha az emisyon üreten roketlerin geliştirilmesi gerekiyor. ArianeGroup, bu tür roketlerin geliştirilmesi için çalışmalara başladı bile. İlk çevre dostu roketin 2035’te hazır olması ve sonraki 15 yıl içinde gerekli kapasitenin oluşturulması hedefleniyor.
Yapay zekâ teknolojileri, özellikle büyük dil modelleri ve derin öğrenme algoritmaları, muazzam miktarda işlem gücü gerektiriyor. Bu da yüksek enerji tüketimi ve karbon salımı anlamına geliyor. MIT’nin yaptığı bir araştırmaya göre, OpenAI tarafından geliştirilen GPT-3 modelinin eğitimi, 126 evin yıllık enerji tüketimine eşdeğer enerji harcıyor. Bu durum, yapay zekânın çevresel etkileri konusunda endişeleri artırırken, ASCEND gibi projelerin önemini daha da vurguluyor.
Uzayda Veri Güvenliği
Uzaydaki veri merkezlerinin bir diğer önemli boyutu güvenlik. Merima Dzanic, uzayın giderek politize edilmesi ve silahlanma yarışının veri güvenliği konusunda riskler doğurabileceğini belirtiyor. Özellikle askeri, yayıncılık, telekomünikasyon ve finansal ticaret hizmetleri için uzay veri merkezleri uygun olabilirken, diğer hizmetlerin bu merkezlerden verimli bir şekilde yönetilmesi zor görünüyor.
ASCEND projesi, Avrupa Birliği’nin yapay zekâ ekosisteminde rekabet avantajı kazanmasını amaçlıyor.