Küresel tekstil atığı sorununa çözüm olarak Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) politikaları, atık yönetimi ve geri dönüşümde kritik rol oynuyor.
Küresel tekstil atık sorunu, çevremizi tehdit eden en büyük zorluklardan biri haline gelmiş durumda. Ellen MacArthur Vakfı’nın “Tekstil için GÜS Politikasının Sınırlarını Zorlamak” başlıklı raporu, bu sorunun büyüyen etkilerine karşı döngüsel ekonomi odaklı yaklaşımların sunduğu çözümleri vurguluyor. Bu çözümler içinde, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) politikalarının tekstil atıklarının yönetiminde kritik bir öneme sahip olduğu belirtiliyor.
GÜS, üreticilere, ürünlerinin ömrü sona erdiğinde bu ürünlerin toplanması, ayrıştırılması ve geri dönüştürülmesi konusunda sorumluluk yükler. Doğru şekilde tasarlandığında, tekstil atıklarının toplanması, yeniden kullanımı ve geri dönüşümü için gerekli finansmanı sağlayarak maliyetlerin dengelenmesine katkıda bulunur. Ayrıca, küresel malzeme akışında şeffaflık ve izlenebilirlik sağlar ve döngüsel ekonomi altyapısına yapılan yatırımları teşvik eder.
Mevcut tekstil sistemi, genellikle kısa ömürlü ve geri dönüştürülmesi zor malzemelerden üretilen ürünlere dayanıyor. Bu sistemde, atıkların bir kısmı yakılıyor, depolama alanlarına gönderiliyor veya doğrudan çevreye karışıyor. Tekstil ürünlerinin ayrı toplanması, çevresel zararı önlemenin en etkili yolu olarak kabul ediliyor. Ancak bu süreçlerin yüksek maliyetli olması, ekonomik sürdürülebilirliği zorlaştırıyor.
GÜS politikası, döngüsel ekonomiye geçişin başlangıç noktası olarak kabul ediliyor. Ancak, mevcut uygulamalar genellikle geri dönüşüme odaklandığından, bu politikanın potansiyel fırsatları tam olarak değerlendirilemiyor. GÜS, döngüsel tasarımı teşvik ederek tekstil ürünlerinin kullanım ömrünü uzatmayı ve çevresel etkileri azaltmayı amaçlıyor.
Rapora göre, işletmelerin atması gereken adımlar şunlardır:
- Ürünleri döngüsel ekonomi prensiplerine göre tasarlamak,
- Marka iş birlikleriyle döngüsel iş modellerini hayata geçirmek,
- Malzemelerin kullanım ömrü sona erdiğinde yeniden dolaşıma girmesini sağlayacak ortak altyapılara yatırım yapmak.