Ember düşünce kuruluşunun analizine göre, Türkiye’de güneş enerjisi santrali inşa edilmeye uygun tüm çatılar, bu hedef doğrultusunda kullanılırsa, 120 GW’lık kapasite ilave edilebilir.
İklim ve enerji konularında faaliyet gösteren düşünce kuruluşu Ember’ın uydu görüntüleriyle gerçekleştirdiği son analize göre, Türkiye’de güneş enerjisi santrali (GES) kurulmaya uygun tüm çatılar, bu amacı gerçekleştirmek için kullanılırsa, ekstra 120 Gigavat (GW) kapasite sağlanabilir. Bu kapasiteyle yılda üretilebilecek elektrik miktarı ise 148 Terawatt-saat (TWh) olacaktır. Bu miktar, Türkiye’nin 2022 yılındaki toplam elektrik tüketiminin %45’ine denk gelmektedir.
Ember’e göre, arazi gereksiniminin olmaması, üretimin tüketimle aynı noktada sağlanabilmesi ve bu santrallerin herkesin katılımına açık bir elektrik üretim yöntemi olması, bu santralleri daha çekici kılmaktadır.
İllere göre çatı GES potansiyeli
Ember, 6 Şubat depremleri sonrasında afet bölgesi ilan edilen 11 il dışındaki 70 ilin GES potansiyelini inceleyerek çatı üstü potansiyeli hesapladı. Bu analize göre, çatı GES potansiyeli en yüksek üç il sırasıyla İstanbul (10,4 GW), Ankara (10,1 GW) ve İzmir (9,3 GW) olarak belirlenmiştir. Diğer iller ise Manisa (3,1 GW), Afyon (2,8 GW), Kocaeli (2,5 GW) ve Tekirdağ (1,9 GW) şeklinde sıralanmaktadır.
Kapasite potansiyelinden yola çıkarak illerin elektrik üretim potansiyelini de hesaplayan çalışma, listenin ilk sırasındaki İstanbul’un 11,4 TWh’lik üretim potansiyeliyle Ankara (12,5 TWh) ve İzmir’in (12,4 TWh) gerisinde kaldığını söylüyor. Üretim potansiyeli Konya’da 8,6 TWh, Manisa’da 6,4 TWh, Bursa’da 5,4 TWh, Afyon’da 5,3 TWh ve Balıkesir’de 4,7 TWh olarak hesaplandı.
Çalışmaya göre Afyon, Çorum, Iğdır, Kırşehir ve Yozgat gibi illerin çatı GES elektrik üretimi potansiyelinin bugün faturalanan elektrik tüketimini karşılama oranı iki katından yüksek.
Türkiye’de isteyen herkes çatısına GES kurabiliR Mi
Teorik olarak, Türkiye’de hanehalklarının yaşadıkları konutlarda çatı güneş enerjisi santrali (GES) kurmalarının önünde bir engel bulunmamaktadır. 2019 yılında devreye alınan aylık mahsuplaşma uygulaması, çatı ve cephe GES’lerinin önünü açan önemli gelişmelerden biri olarak kabul edilmektedir.
Yönetmelik değişikliği ile birlikte, meskenler GES üretim lisansı alma veya şirket kurma zorunluluğundan muaf tutulmuşlardı. Ayrıca, aylık mahsuplaşma hakkı, tüketim fazlası elektriğin tüketicinin bağlı bulunduğu tarife üzerinden satılması imkanıyla yeni bir gelir fırsatı yaratmıştı. Ancak, Ember, bu değişikliğin güneş enerjisi üretiminde yeni bir ivme yaratmadığını belirtmektedir. Bu durumda bürokratik süreçlerin uzun sürmesinin etkili olduğu düşünülmektedir.
Mesken tüketicilerinin GES kurmadan önce, santralin kurulacağı bölgeden sorumlu dağıtım şirketi, iletim sistemi işletmecisi (TEİAŞ), Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, dağıtım sistemi işletmecisi (TEDAŞ) ve üniversiteler gibi farklı kuruluşlardan onay alması gerekmektedir.
Türkiye’de nüfusun yüzde 90’a yakının iki ya da daha çok katlı binalarda yaşaması da bir diğer engel olarak görülüyor. Aparmanda ikamet ediliyorsa, kat maliklerinin izin süreçleri ya da çatıdaki alanın sınırlı olması gibi sorunlar ortaya çıkabiliyor.
Ember, “Ülke genelinde elektrik tüketiminin dörtte birinin gerçekleştiği meskenler Türkiye’de en düşük elektrik tarifesinin uygulandığı tüketici tipi olduğu için” bugün fosil yakıtlara uygulanan sübvansiyonların Hazine üzerinde önemli bir yükü olduğunu söylüyor.
Buna ek olarak çatı GES’leri sanayinin karbonsuzlaşma sürecinde kritik rol oynayacağı da belirtiliyor.
Türkiye güneş enerjisinde ne durumda?
Türkiye’de güneş enerjisinin elektrik üretimindeki payı 2022’de %4,7 olarak gerçekleşti. Güneşin elektrik üretimindeki payı, bu yılın ilk yarısında ise %5,7 olarak hesaplandı.
Türkiye’nin güneş enerjisi kurulu gücü, kasım sonu itibarıyla 11,2 GW’a yükseldi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2022 sonunda açıkladığı Ulusal Enerji Planı’na göre, Türkiye, 2035’e kadar güneş enerjisi kurulu gücünü 52,9 GW’a yükseltmeyi planlıyor.
Ekim 2023’te yayımlanan 12. Kalkınma Planı’na göre ise 2028 sonunda Türkiye’nin güneş enerjisi kurulu gücünün 30 GW’a ulaşması hedefleniyor. Bu kapasiteye ulaşılabilmesi için 2024-2028 döneminde Türkiye’de her yıl 3,4 GW güneş enerjisi kurulumu yapılması gerekmektedir.
